Tomris Akın – Pirsing’in nitelik düşüncesi ve mimarlık

Tüketim toplumu; özne artık nesneyi kendi deneyimlerine bağlı olarak değil ona “yüklenen” anlam üzerinden değerlendirmeye başlar…

Nitelik; insan ve nesnesi arasında , insanın nesneyi gördüğü anda olan “şey” dir. ( bu noktada aklıma Zumthor “Atmosfer” tanımı geliyor…) oysa nitelik özneye nesneye ait bir özellik değil; özne nesne arasındaki ilişkidedir.

Nitelik tanımı üzerine anlaşamayıp; nitelikli nesneler üzerinde ortak düşüncesi olmasının nedeni nedir?

Nitelik,deneyimle ilgilidir…

Mimarlık bağlamında deneyimin önemsiz hale gelişi, niteliğin sadece daha “ticari” ve daha “güzel” olanın karşılığı olarak algılanması sonucunu doğurur.

Benjamin.

20. yüzyılda yaşanan, entelektüel aklın yani evrimsel olarak en üst sistemin, sosyal hayatı yani bir alt sistemini baskılamaya çalışmasıdır. Niteliksizliğin ana nedenlerinden biri budur. (kapital düzenin, toplumun değer yargılarını denetleme isteği.)

Nesne ve özne arasında birbirini var etme, bir’e dönüşme durumu niteliği oluşturur.

Bu bağlamda eğer deneyimin çokluğu niteliğin çokluğu anlamına geliyorsa o zaman deneyimleme şansının arttırılması nitelik şansının artması anlamına gelir. (toplumun deneyiminin artırılması ve değer yargılarının geliştirilmesi; nitelikli mimariyi getirir ve burada mimara büyük iş düştüğü söylenir. toplumun her kademesinde, mimari ürün ile ilgili değerlerin oluşturulması için. Burada mimarın kendi değer sistemini oluşturmasının ne kadar önemli olacağı bir tespiti yapılabilinir.)

Teknolojinin kullandığı malzemelerin, örneğin plastiğin kötü çağrışımlar edinmesi

malzemenin niteliğinden değil onun kötü nitelikte kullanımlarından kaynaklanmaktadır.

Bizim için değersiz olan bir şeyi yaratmamız mümkün değildir. Değer

başlı başına bir gerçekliktir. .. Yani değerlerin iyileşmesi, gelişmesi nitelik için gereklidir.

Pirsig, modernizmi aklın toplumsal değer biçimlerine üstün geldiği ilk dönem olarak yorumlar.

Bu bağlamda niteliksizliğin nedenlerini anlayabilmek için politik tarihimizde ne tür anlamsal yaptırımlar yaşadığımızı anlamak son derece önemlidir.

Cumhuriyet dönemi toplumun değer yargılılarını görmemezlikten gelme sorunlu…

Dinamik olmak, geçmişin alışkanlıklarından vazgeçerek düşünmek bu dönemin özelliğidir. Bu yüzden bulunduğumuz dönemin sorunlarının oluşmasına etki eden hız faktörü çözümler için de bir umut olma potansiyeli taşır.